Met het verschijnen van het Besluit van de Vlaamse Regering van 22 maart 2019 tot vaststelling van de lijst van reptielen die gehouden mogen worden, is het voor particulieren vanaf 1 oktober 2019 slechts toegelaten reptielen te houden die hierin zijn opgenomen. Dit betekent voor de handhaver een extra criterium om mee rekening te houden – dierenwelzijn, omgevingsvergunning en CITES stonden al op de checklist – bij het aantreffen van reptielen tijdens een controle.
De positieve lijst voor reptielen
In uitvoering van artikel 3bis §1 van de Dierenwelzijnswet[1] bestond er al de positieve lijst voor zoogdieren. De Vlaamse Regering stelde nu ook een lijst op voor reptielen. Voor vogels bestaat dergelijke lijst nog niet.
De recent verschenen positieve lijst bevat alle reptielen die particulieren in Vlaanderen mogen houden. Niet alle dieren zijn immers geschikt als gezelschapsdier, bijvoorbeeld omdat ze te gevaarlijk zijn of omdat ze bijzondere verzorging nodig hebben. Artikel 3bis §2 voorziet een uitzondering voor o.a. dierentuinen, laboratoria en dierenasielen.
Bij het opstellen van de lijst hield een panel van deskundigen en vertegenwoordigers van belangengroepen rekening met volgende criteria:
- Bestaat er voldoende gedetailleerde informatie over het specimen?
- Is het reptiel gemakkelijk te houden, de essentiële fysiologische, ethologische en ecologische behoeften van de soort indachtig?
- Wordt het dier niet te groot, zodat het handelbaar blijft?
- Het specimen mag niet giftig of van nature agressief zijn en mag geen bijzonder gevaar voor de gezondheid van de mens inhouden.
- Indien het ontsnapt, mag het dier geen ecologische bedreiging kunnen worden.
In geval van tegenstrijdige gegevens of als uit informatie over de houdbaarheid van een bepaalde soort blijkt dat het specimen niet voldoet aan de criteria, verschijnt het niet op de lijst.
Volgens de minister van Dierenwelzijn bevat de lijst 422 soorten hagedissen, schildpadden en slangen die een particulier thans mag houden. Het gaat dan bijvoorbeeld om de baardagaam (Pogona vitticeps), de parelhagedis (Timon lepidus) en de luipaardslang (Zamenis situla). De lijst bevat enkel de Latijnse naam van het specimen.
Het gaat om een dynamische lijst: om de twee jaar zal de bevoegde dienst deze evalueren om na te gaan of ze dieren moeten schrappen of toevoegen. Verenigingen en particulieren kunnen tevens een aanvraag doen om een bepaalde soort toe te voegen aan de lijst.
Wat met eigenaars die thans een soort houden die niet op de positieflijst voorkomt? Zij mogen het dier verder houden, op voorwaarde dat ze kunnen bewijzen dat ze het dier al onder hun hoede hadden vóór 1 oktober 2019[2]. Dit kan de reptielhouder doen aan de hand van:
- De originele factuur of een ander bewijs van aankoop, waarop de aankoopdatum, de correcte soortnaam van het dier en het aantal prijken.
- Een schriftelijke verklaring van een dierenarts of een vertegenwoordiger van de overheid, waarin die persoon bevestigt dat het dier in kwestie in het bezit was van de eigenaar voor de datum van de inwerkingtreding van het Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de lijst van reptielen die gehouden mogen worden.
Een particulier die na 1 oktober 2019 toch een specimen wil aankopen dat niet op de lijst voorkomt, moet een gemotiveerd aanvraagdossier[3] indienen bij de minister. Aan de hand van dit dossier toont de potentiële reptieleigenaar aan dat hij voldoende op de hoogte is van de essentiële fysiologische, ethologische en ecologische behoeften van het dier. Dergelijk erkenningsdossier impliceert een retributie van 60 euro per soort en per dossier
Bij het aantreffen van een specimen dat niet op de positieve lijst staat, kan je het als handhaver in beslag nemen bij een controle. De minimum bestuurlijke boete voor een particulier bedraagt 416 euro.
Hou er tevens rekening mee dat het in alle Europese lidstaten sinds 3 augustus 2016 verboden is om dieren te importeren, kopen, kweken, vervoeren of houden die vermeld staan in de lijst van zorgwekkende invasieve soorten. Het gaat dan bijvoorbeeld over de bekende roodwangschildpad. De wetgever voorzag overgangsbepalingen. Zo mogen particulieren deze houden tot de natuurlijke dood ervan, op voorwaarde dat ze de dieren in een gesloten omgeving houden. Tevens moet de eigenaar alle passende maatregelen nemen om voortplanting of ontsnapping onmogelijk te maken. Het is uitdrukkelijk verboden de dieren in de natuur vrij te laten.
Meer info over invasieve exoten vind je via www.ecopedia.be
Geniet het dier een bepaalde bescherming?
Een aantal exotische dieren zijn in België beschermd door CITES[4]. Deze conventie controleert en reglementeert de handel door middel van een systeem van vergunningen en certificaten.
Voor sommige soorten geldt in principe een handelsverbod, terwijl andere specimen wel van eigenaar mogen wisselen, indien aan strikte voorwaarden is voldaan.
Zo dien je de legale herkomst van bijvoorbeeld een jemenkameleon (Chamaeleo calyptratus) te kunnen bewijzen door middel van een factuur, een overdrachtsverklaring of een kopie van de invoervergunning.
De houder van een Griekse landschildpad (Testudo hermanni) dient steeds een geldig CITES-certificaat te kunnen voorleggen. Op dit certificaat staat o.a. het chipnummer van het dier, zodat de inspecteur kan nagaan of het wel degelijk om de schildpad vermeld op het certificaat gaat.
Meer informatie kan je verkrijgen via het beheerorgaan voor CITES in België, namelijk de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu.
Heb ik een milieuvergunning nodig?
Afhankelijk van het soort reptiel, dient een particulier te beschikken over een milieuvergunning – thans omgevingsvergunning genaamd – of dient hij een melding uit te voeren, gezien de wetgever oordeelde dat het houden van deze soort een impact heeft op het milieu in de ruime betekenis.
Een particulier dient eerst na te gaan of hij voldoet aan de eerder aangehaalde modaliteiten inzake het nieuwe Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de lijst van reptielen die gehouden mogen worden. Bezit hij een gevaarlijke of giftige soort van voor de inwerkingtreding van het besluit, bijvoorbeeld een bijtschildpad (Chelydra serpentina) of Indiase cobra (Naja naja), dan moet hij over een omgevingsvergunning beschikken.
Voor het houden van een ander reptiel, uitgezonderd schildpadden, dient hij een melding te doen via het omgevingsloket. Het college van burgemeester en schepenen zal hier dan akte van nemen. Opgepast: vanaf meer dan 30 ‘gewone’ reptielen dient de particulier een omgevingsvergunning aan te vragen.
Het bekomen van een omgevingsvergunning of een meldingsakte impliceert dat de reptielhouder de algemene en sectorale milieuvoorwaarden moet respecteren.
De milieudienst van de gemeente of stad kan hierover meer informatie verstrekken.
Bij het aantreffen van reptielen tijdens een controle dient de politiemens verscheidene databanken en informatiekanalen te raadplegen om na te gaan onder welk regime de aangetroffen soort valt.
Alain Peeters
Eerste Hoofdinspecteur
Lokaal Toezichthouder Milieuhandhaving
Bronnen:
www.lne.be/positieve-lijst-reptielen
www.ecopedia.be/pagina/uitheemse-invasieve-dieren
https://navigator.emis.vito.be/milnav-consult/:
www.health.belgium.be/nl/dieren-en-planten/dieren/cites-en-bedreigde-soorten/hoe-werkt-cites-belgie
[1] Wet van 14 augustus 1986 betreffende de bescherming en het welzijn der dieren
[2] Datum van de inwerkingtreding van het Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de lijst van reptielen die gehouden mogen worden
[3] Terug te vinden op de website www.omgevingvlaanderen.be
[4] Convention on International Trade in Endangered Species of wild fauna and flora
