De voorbije twee jaar werd de start- en stopknop van onze samenleving geregeld aan- en uitgezet. Dat had niet enkel een behoorlijke impact op ons zorgsysteem, maar ook op lokale besturen, hulpdiensten, scholen en op ons maatschappelijke weefsel. Nu het ernaar uitziet dat we van die start- en stopschakelaar kunnen afblijven, is een nuchtere reflectie misschien wel aan de orde. Dat kan aan de hand van twee recente publicaties: Brandweer in transitie en Brandweer aan zet.
Net voor de eerste lockdown (maart 2020) reflecteerden acht auteurs over bedrijfsmanagement bij openbare besturen. Als casus namen zij de brandweer, die toen de vijfde ‘verjaardag’ van de brandweerhervorming beleefde[i]. Die hervorming had voor behoorlijk veel turbulentie gezorgd. Plots moesten heel wat kleine brandweerorganisaties gaan samenwerken in een grote hulpverleningszone. Dat bracht vragen mee over leiderschap, veranderingsmanagement, financiering, personeelsbeleid en meer – stuk voor stuk topics waarmee ook de politie en andere (overheids)organisaties geconfronteerd worden.
Tussen de derde en de vierde golf van de pandemie vroegen we negen andere auteurs om stil te staan bij bedrijfsmanagement in turbulente tijden[ii]. En ook hier namen we de brandweer als voorbeeld van een organisatie die net tijdens deze crisis bedrijfsmatig heel sterk werd uitgedaagd. Opvallend daarbij is dat de focus niet langer lag op hoe zij als individuele hulpverleningszones overeind moeten blijven, maar wel hoe ze samen het hoofd kunnen bieden aan dergelijke situaties. Misschien komt dit door de extreme crisis waarmee ze werden geconfronteerd? Er werd in elk geval een duidelijke en verfrissende nieuwe stap gezet in de richting van bedrijfsmanagement: het gaat niet langer over hoe één organisatie overleeft, maar over hoe we elkaar kunnen versterken en efficiënt problemen kunnen aanpakken.
Intussen kijken we uit naar een volgende publicatie[iii], waarin we naar de toekomst proberen te kijken – verder dan de waan van de dag of de crisis van de eeuw. Hoe gaan we bestuur en bedrijfsmanagement verder duwen in de positieve richting die het tijdens de coronacrisis heeft genomen? “Elk nadeel heeft zijn voordeel”, zei ooit een groot voetbalfilosoof. Maar laten we eerst leren van het recente verleden, dan nieuwe uitdagingen aangaan en vervolgens verder stappen in de goede richting zetten.
[i] Marynissen, H., Brugghemans, B., van den Oord, S. (2020). Brandweer in transitie. Vijf jaar bedrijfsmanagement in tijden van verandering. Brugge: Vanden Broele.
[ii] Marynissen, H., Brugghemans, B., van den Oord, S. (2021). Brandweer aan zet. Bedrijfsmanagement in turbulente tijden. Brugge: Vanden Broele.
[iii] Een nieuwe bundel is in de maak en verschijnt in het najaar van 2022.
