De Dienst Veterinaire Pathologie van de Universiteit Gent in Merelbeke speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de doodsoorzaak van binnengebrachte dieren. Naast een routine autopsie is het ook mogelijk om op aanvraag van politie, justitie of Inspectie Dierenwelzijn een forensische autopsie te laten uitvoeren. Deze optie is minder bekend binnen de politiewereld. Hieronder kunt u ontdekken wat het precies inhoudt en hoe u er gebruik kunt van maken.
De routine autopsie, waarvan het team van veterinaire pathologen van de Universiteit Gent er meer dan 1000 per jaar uitvoert en aan het baasje of de dierenarts rapporteert, is genoegzaam bekend. Aan de hand van een lijkschouwing die gemiddeld 1,5 uur duurt, noteert de veterinaire patholoog de afwijkende bevindingen in een verslag voor de aanvrager. Afhankelijk van zijn vaststellingen neemt hij stalen om verder te onderzoeken. Een macroscopisch en microscopisch onderzoek gebeurt steeds, maar soms is bijvoorbeeld ook een bacteriologische of virologische benadering noodzakelijk. De opdrachtgever kan eventueel kiezen voor een cosmetische autopsie met het oog op een waardig afscheid in het crematorium.
De forensische autopsie, op aanvraag van politie, justitie of Inspectie Dierenwelzijn, is minder bekend bij het grote publiek. Dergelijke lijkschouwing duurt tussen de 3 à 6 uren, waarbij de uitvoerder alle organen uitvoerig fotografeert. Wanneer de veterinaire patholoog vermoedt dat het dier slachtoffer werd van fysiek geweld, schakelt hij ook medische beeldvorming in. Het hele inwendige onderzoek geschiedt volgens standard operation procedures, meer bepaald schriftelijke werkinstructies waarin de opsteller uitgebreid beschrijft hoe de veterinaire patholoog een bepaalde handeling dient uit te voeren om uniformiteit tijdens de verscheidene onderzoeken te creëren.
“Finaal zorgt het rapport ervoor dat het parket of de rechter een duidelijker beeld krijgt wat er met het dier is gebeurd”
Tijdens de forensische lijkschouwing neemt de veterinaire patholoog allerhande stalen voor verder microscopisch, toxicologisch en genetisch onderzoek. Na de onderzoeken komt het kadaver enkel in aanmerking voor crematie. Om zijn vaststellingen in de juiste context te plaatsen, is een omstandige anamnese cruciaal. Wat kan het baasje vertellen over de voorgeschiedenis en de relevante omstandigheden van de ziekte of verwondingen van het dier? In welke omstandigheden trof de inspecteur het dier aan? Zijn er foto’s van de plaats delict?
Op basis van de resultaten van al deze onderzoeken en zijn gerichte vragen bij de intake, stelt de veterinaire patholoog een uitgebreid rapport op, waarin hij zijn bevindingen in detail beschrijft. Hij stelt een diagnose met betrekking tot onder andere:
- Intoxicatie
- Verwaarlozing
- Hitteslag
- Stomp trauma
- Steek-, snijwonden
- Verstikking
- Verdrinking
- Schot- en brandwonden
In zijn rapport velt de opsteller geen oordeel over de schuld of onschuld van de eventuele verdachte, maar tracht hij, afhankelijk van de specifieke vraag, een antwoord te geven op:
- Wat is de mogelijke doodsoorzaak?
- Hoe lang is het dier al dood?
- Zijn er tekenen van trauma?
- Zijn er tekenen van verwaarlozing?
Finaal zorgt het rapport ervoor dat het parket of de rechter een duidelijker beeld krijgt wat er met het dier is gebeurd. Dit inzicht speelt niet alleen een rol bij dossiers inzake dierenwelzijn, want dergelijk forensisch rapport kan tevens verheldering bieden in bijvoorbeeld moord- en brandonderzoeken waarbij dode dieren zijn aangetroffen. De veterinaire patholoog weerhoudt in zijn verslag ook een nauwkeurige tijdslijn op basis van de aangetroffen letsels en het tijdstip van overlijden, zodat onderzoekers de chronologie van de feiten beter in kaart kunnen brengen.
Het werk van de vakgroep Pathologie, Bacteriologie en Pluimveeziekten wint steeds meer aan belang, vooral omdat wetenschappelijk onderzoek[1] de correlatie tussen dierenmishandeling en huiselijk geweld aantoont. Dr. Leen Van Brantegem, ECVP-gediplomeerd[2] diergeneeskundig patholoog en kliniekhoofd in de Dienst Veterinaire Pathologie, geeft als voorbeeld: ‘In sommige gevallen van partnergeweld wil de vrouw het huis niet verlaten omdat haar dieren anders in de woning achterblijven en (opnieuw) het slachtoffer kunnen worden van geweld. Een andere mogelijkheid is dat de partner dreigt om de dieren iets aan te doen of ze effectief pijnigt, als zij vertrekt.’ De geweldenaar gebruikt de dieren als drukkingsmiddel.
Het is maatschappelijk belangrijk om dierenmishandeling te (h)erkennen. In het eerder aangehaalde voorbeeld kan een vluchthuis met opvang voor dieren of een netwerk van opvanggezinnen voor de bedreigde dieren soelaas bieden. Bijscholing voor dierenartsen en handhavers om de aanwijzingen van dierenmishandeling te herkennen, kan ervoor zorgen dat zij de vicieuze cirkel van dierenmishandeling en intrafamiliaal geweld doorbreken.
Het werk van de Dienst Veterinaire Pathologie is een meerwaarde voor de dierenliefhebbers en voor gerechtelijke onderzoeken. Wens je deze dienst in te schakelen, hou dan rekening met onderstaande informatie.
PRAKTISCH:
De dienst pathologie vooraf verwittigen:
09/2647741 of 09/2647750 of 09/2645551
Tevens via veterinaire.pathologie@ugent.be en Leen.vanbrantegem@ugent.be
Het kadaver steeds koel bewaren en ASAP overbrengen naar de faculteit diergeneeskunde, Salisburylaan 133 te Merelbeke (ingang 76).
Het dier in een verzegelde zak steken en de zak duidelijk voorzien van identificatie (PV-nummer).
[1] https://www.uu.nl/nieuws/dierenmishandeling-steeds-vaker-voorbode-van-huiselijk-geweld
[2] European College of Veterinary Pathologists
